فرشاد ناصری فر

راه پله: راه‌پله یکی از مهم‌ترین قسمت‌های یک ساختمان است. معمولا دیوار کنار راه‌پله در منازل تبدیل به زمینه‌ای برای قرارگیری بسیاری از رویدادهای مهم خانوادگی می شود، نصب عکس مراسم رسمی در دوران مدرسه یا عکس‌های روز عروسیو یا شاید تابلو های هنری!
راه‌پله به‌عنوان یکی از پرکاربردترین قسمت‌های ساختمان حسی از حرکت را در آن ایجاد می‌کند. بی‌دلیل نیست که معماران و طراحان دکوراسیون داخلی زمان زیادی را صرف طراحی پله‌ها می‌کنند و برای کسانی که این فضاها را خود می‌سازند این فعالیت کاری کاملا لذت‌بخش است.
در زیبایی یک پله دو عنصر طراحی و ساخت بسیار مهم هستند. طراحی باید به گونه‌ای انجام شود که راه‌پله هم زیبا و هم ایمن باشد.
البته مسائلی در طراحی راه‌پله ممنوع هستند. مانند: شیب زیاد، باریک‌بودن کف پله‌ها، ارتفاع و عمق غیریک‌نواخت پله‌ها.
با چیدانه همراه شوید و نگاهی به برخی از ملاحظات موجود در طراحی و ساخت یک راه‌پله راسته ساده و زیبا بیاندازیم.

راه‌پله راسته

پله‌ای که چرخش، پیچ، و یا چیزی شبیه به این ندارد. فقط در یک خط مستقیم حرکت می‌کند و از یک طبقه پایین‌تر به یک طبقه بالاتر می‌رود و یا برعکس.اگرچه ما بیش‌تر در مورد پله‌هایی که پیشانی (قسمت عمودی پله) آن‌ها بسته است صحبت می‌کنیم، اما پله‌ای که در عکس می‌بینید پیشانی بازی دارد. برخی از آپارتمان‌ها قابلیت چنین طراحی را ندارند چراکه این ترس وجود دارد که کودکان کوچک ممکن است سر خورده و از میان پله‌ها به زمین بیافتند.
نکته جالب این است که این پله علاوه‌بر داشتن پیشانی باز، آیین‌نامه‌ها نیز را به خوبی رعایت کرده است. اما ۷ راه پله منحصر به فرد در برترین ساختمان های ایران بسیاری از این استادارها را به چالش می کشند.

همان‌طور که اشاره شد، راه‌پله یک عنصر معمارانه است که وظیفه‌اش رفت‌وآمد راحت افراد میان طبقات مختلف است. با وجود راه‌پله‌هایی خاص با طراحی‌هایی منحصربه‌فرد، پله باید به نحوی طراحی شود که افراد به هیچ وجه در معرض خطر سرخوردن نباشند.

زاویه شیب پله را درست انتخاب کنید

اولین کاری که باید انجام دهیم تعیین ابعاد راه‌پله است. ارتفاع کلی (فاصله میان طبقه اول و طبقه دوم) را به قسمت‌های مساوی تقسیم می‌کنیم و هر کدام نباید بیش‌تر از ۲۰ سانتی‌متر باشد (حداکثر ارتفاع جایز طبق آیین‌نامه بین‌المللی خانه‌های مسکونی  یا IRC).
سپس باید طول کلی پله (فاصله افقی که یک رشته می‌پیماید) را تعیین کنیم که در مثال ما ۳.۵ متر است. اکنون می‌دانیم که به فضایی نیاز داریم که حداقل ۹۰ سانتی‌متر عرض (حداقل عرض ممکن طبق آیین‌نامه) و ۳.۵ متر طول (به‌علاوه پاگرد‌های پایین و بالا) دارد. ما هم‌چنین می‌دانیم که زاویه پله نباید خیلی کم و خیلی زیاد باشد تا فرد بتواند به‌راحتی بالا و پایین برود.

تناسبات پله را رعایت کنید

به جزئیات چیدمان بالا نگاه کنید و ببینید چگونه ابعاد کف پله‌ها (سطح افقی که روی آن پا می‌گذاریم) و پیشانی‌ها (قسمت‌های عمودی در پایین هر کف) تعیین شده‌اند. و هم‌چنین توجه کنید که در حالی که کف پله‌ها ۲۵.۵ سانتی‌متر عمق دارد، اما یک دماغه ۲.۵ سانتی‌متری عمق کلی آن را ۲۸ سانتی‌متر کرده است. این‌ها راحت‌ترین ابعاد برای اکثر انسان‌ها هستند.

محاسبات مربوط به وزن پله

ابعاد تعیین و اندازه‌ها با آیین‌نامه‌ها هماهنگ شده است، اکنون نوبت به ساختن راه‌پله است.اول نوبت تخته بغل‌بند (تخته موربی که تکیه‌گاه سر پله‌هاست) است. تخته بغل‌بند قسمت‌های دندانه‌ای پله هستند که کف پله و پیشانی به آن نصب می‌شوند. اگرچه تخته بغل‌بند می‌تواند از هر مصالحی (چوب، استیل، آلومینیوم، شیشه، پلاستیک، و غیره) ساخته شود، اما در سازه‌های مسکونی استفاده از چوب متداول‌تر است.
تخته‌های بغل بند معمولا آن‌قدر مستحکم طراحی می‌شوند که بتوانند وزن کف و پیشانی پله‌ها و نیز افراد را تحمل کنند. این نکته این امکان را فراهم می‌کند تا پله‌ها بتوانند از دیوار فاصله بگیرند. البته اگر تخته‌های بغل‌بند برای تحمل همه وزن‌هایی که ممکن است به آن بیاید طراحی نشده باشد، معمولا به سازه مجاور خود متصل می‌شود.

 

اکنون نوبت کف و پیشانی پله است. وقتی آن‌ها در جایشان قرار بگیرند دیگر می‌توانید از طبقه‌ای به طبقه‌ای دیگر بروید.چه بخواهید چه نخواهید این دو بخش در دید عموم قرار دارند و باید سطح آن‌ها پوشانده شود (سرامیک، سنگ، فرش، و غیره). برای مثال، برای ذخیره پول می‌توانید در کف‌ها و پیشانی‌ها از الوارهای ساده استفاده کنید.

جلوگیری از خطر راه رفتن روی پله

اگرچه راه‌پله کامل شده است، اما تا زمانی که نرده به راه‌پله اضافه نشود نمی‌توان مسیر آن را ایمن طی کند. در قسمت باز پله و نیز پاگرد طبقه دوم باید نرده وجود داشته باشد تا از افتادن  جلوگیری شود.نرده مورد نیاز دیگر نرده کنار دیوار است. طراحی، اندازه، و محل قرارگیری این نرده توسط آیین‌نامه‌ها تعیین شده است.
 

نرده نباید در ارتفاعی بیش‌تر از ۹۶.۵ و کم‌تر ۸۶.۵ سانتی‌متر نسبت به کف پله باشد، و باید به طور افقی تا بالا و پایین پله امتداد پیدا کند.طبق آیین‌نامه فضای بالای راه‌پله باید حداقل ۲ متر باشد. به یاد داشته باشید که این عدد حداقل میزان این فضا است و بهتر است این فضا را کمی بزرگ‌تر بگیریم.

منبع: گردآوری شده توسط تحریریه چیدانه